CT SCAN (Computerized Tomography)

เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ที่ใช้รังสีเอกซ์จากหลอดเอกซเรย์ (X-ray tube) หมุนรอบอวัยวะที่ต้องการตรวจไปยังตัวรับภาพ (Detector) ที่อยู่ตรงข้ามกัน โดยรังสีเอกซ์จะผ่านตัวผู้ป่วยออกมาได้มากหรือน้อยขึ้นกับความหนาแน่นของอวัยวะนั้น ๆ จากนั้นจะแปลงปริมาณรังสีที่ได้ในตัวรับภาพ เป็นสัญญาณไฟฟ้าแล้วสร้างภาพด้วยระบบคอมพิวเตอร์เป็นภาพ 3 มิติของอวัยวะภายในร่างกาย เพื่อวินิจฉัยหาความผิดปกติ โดยจะได้ภาพที่มีความละเอียดสูงกว่าการเอกซเรย์แบบธรรมดา และสามารถใช้ตรวจอวัยวะภายในร่างกายได้เกือบทุกส่วน

---

การตรวจวินิจฉัย

• ตรวจวินิจฉัยโรคเกี่ยวกับกระดูก เช่น การหัก การหลุด 

• ตรวจหาการแพร่กระจายของเนื้องอกไปยังต่อมน้ำเหลือง หรืออวัยวะที่ใกล้เคียง

• ตรวจดูการคั่งของเลือดในสมอง ปอด ช่องท้อง อุ้งเชิงกราน และการบาดเจ็บเสียหายของอวัยวะภายใน 

• ตรวจหาเนื้องอกในอวัยวะต่าง ๆ ตำแหน่ง และขนาดของเนื้องอก

• ตรวจหาความผิดปกติของหลอดเลือด เช่น เส้นเลือดโป่งพอง เส้นเลือดอุดตัน  

---

MRI (Magnetic Resonance Imaging)

เครื่องสร้างภาพด้วยสนามแม่เหล็กไฟฟ้า อาศัยคุณสมบัติความเป็นแม่เหล็กของไฮโดรเจนอะตอม (Hydrogen, H) ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักในร่างกาย คือ โมเลกุลของน้ำ (H2O) เมื่อผู้รับการตรวจเข้าไปอยู่ภายใต้สนามแม่เหล็กไฟฟ้า เครื่องจะส่งสัญญาณคลื่นวิทยุความถี่จำเพาะ (Radiofrequency) เข้าไปกระตุ้นอวัยวะที่ต้องการตรวจ เมื่ออวัยวะนั้น ๆ ถูกกระตุ้นจะมีการเปลี่ยนแปลงระดับพลังงานตามขบวนการทางฟิสิกส์ ที่เรียกว่า การกำทอน (Resonance) หลังจากหยุดกระตุ้นไฮโดรเจนอะตอมภายในร่างกายมีการคายพลังงาน จะมีอุปกรณ์รับสัญญาณที่ได้ออกมา จากนั้นแปลงเป็นสัญญาณภาพ ใช้ในการตรวจวินิจฉัยรอยโรค 

---

การตรวจวินิจฉัย

ระบบสมองและหลอดเลือด

• ภาวะสมองขาดเลือด เนื้องอกสมอง และความผิดปกติบริเวณก้านสมอง 

• โรคอัมพฤกษ์ อัมพาต เส้นเลือดในสมองตีบ สมองเสื่อม ปวดศีรษะเรื้อรัง

• การอักเสบติดเชื้อของเนื้อสมองและเยื่อหุ้มสมอง

• ตรวจหาสาเหตุของโรคลมชัก

กระดูกสันหลัง 

• ตรวจหาการกดทับเส้นประสาทไขสันหลัง

• เนื้องอกไขสันหลัง

• การติดเชื้อและบาดเจ็บของไขสันหลัง

ระบบกล้ามเนื้อ เส้นเอ็นและข้อต่อ

• ตรวจการฉีกขาดของเส้นเอ็นและกล้ามเนื้อ

• ได้รับอุบัติเหตุที่ข้อ เช่น ข้อเข่า หัวไหล่ ข้อมือ ข้อสะโพก  ข้อเท้า

ระบบช่องท้องและอุ้งเชิงกราน

• ตรวจหาเนื้องอก มะเร็ง ความผิดปกติของอวัยวะภายใน เช่น ตับ นิ่วในทางเดินน้ำดี

• ความผิดปกติของมดลูก รังไข่ และต่อมลูกหมาก

---

ข้อดีของ MRI

• แยกความแตกต่างระหว่างเนื้อเยื่อต่าง ๆ ได้อย่างชัดเจน เช่น สมอง ไขสันหลัง เส้นประสาท กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น ให้ผลที่มีความแม่นยำและถูกต้องสูง เป็นประโยชน์ต่อการวินิจฉัยโรค วางแผนการรักษา และติดตามผลการรักษา

• ให้รายละเอียดของเนื้อเยื่ออ่อนได้ชัดเจนกว่าการตรวจด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan)

• สามารถตรวจหาสิ่งผิดปกติในร่างกายได้ตั้งแต่ระยะแรกๆ

• สามารถตรวจเส้นเลือดได้โดยไม่ต้องฉีดสารทึบรังสี ผู้ป่วยโรคไตวายจึงสามารถทำการตรวจได้ มีความปลอดภัยสูง 

---

ตารางสรุปเทียบความแตกต่าง

ความแตกต่าง	CT Scan	MRI
หลักการทำงาน	ใช้รังสีX-Ray ผ่านตัวผู้ป่วยได้ภาพแบบ 3 มิติ	สร้างภาพด้วยสนามแม่เหล็กไฟฟ้าร่วมกับคลื่นความถี่วิทยุได้ภาพ 3 มิติเสมือนจริง
การตรวจวินิจฉัย	เหมาะกับกระดูก ปอด การบาดเจ็บของอวัยวะภายใน เนื้องอก หานิ่วในไต	เหมาะกับการตรวจเนื้อเยื่อ สมอง เส้นประสาทไขสันหลัง กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น
ขั้นตอนการตรวจ	ใช้สารทึบรังสีที่มีส่วนประกอบของไอโอดีน เพื่อเพิ่มความชัดเจนของภาพ	ไม่จำเป็นต้องฉีดสารทึบรังสีในการตรวจ จำเป็นในบางกรณีเพื่อเพิ่มความชัดของภาพ โดยไม่มีไอโอดีนเป็นส่วนประกอบ
ข้อดี	ใช้เระยะวลาตรวจสั้น	ใช้เวลาตรวจนานกว่า
ข้อจำกัด	สามารถตรวจผู้ป่วยที่เคยผ่าตัดติดตั้งอุปกรณ์ทางการแพทย์ หรือโลหะภายในร่างกายได้	ไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่เคยผ่าตัดติดอุปกรณ์ทางการแพทย์ หรือโลหะภายในร่างกายบางชนิด