นักกำหนดอาหารคือใคร และมีบทบาทหน้าที่อะไรในโรงพยาบาล?

นักกำหนดอาหาร (Dietitian) เป็นบุคคลที่มีความสำคัญในระบบบริการสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในโรงพยาบาล บทบาทหน้าที่ของนักกำหนดอาหารไม่ได้จำกัดอยู่แค่การดูแลเรื่องอาหารในครัวของโรงพยาบาล แต่ยังเกี่ยวข้องกับการให้คำปรึกษาและดูแลโภชนาการอย่างละเอียดเฉพาะบุคคล โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ต้องการการดูแลทางโภชนาการเป็นพิเศษ เช่น ผู้ป่วยในกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ และโรคไต รวมถึงโรคอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับภาวะโภชนาการ

---

บทบาทของนักกำหนดอาหารในโรงพยาบาล

• การประเมินภาวะโภชนาการของผู้ป่วย
  • นักกำหนดอาหารทำหน้าที่ประเมินภาวะโภชนาการของผู้ป่วยเป็นรายบุคคล โดยใช้ข้อมูลทางการแพทย์ น้ำหนัก ส่วนสูง ดัชนีมวลกาย (BMI) ระดับน้ำตาลในเลือด และผลตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่น ๆ เพื่อวิเคราะห์และประเมินความต้องการพลังงานและสารอาหารในแต่ละวัน
• การคำนวณและกำหนดแผนอาหาร
  • หนึ่งในบทบาทสำคัญของนักกำหนดอาหารคือการคำนวณปริมาณพลังงาน โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน และสารอาหารอื่น ๆ ที่ผู้ป่วยต้องการ โดยคำนึงถึงโรคประจำตัว ความเหมาะสมของอาหาร และข้อจำกัดของผู้ป่วย เช่น ในผู้ป่วยเบาหวาน นักกำหนดอาหารจะออกแบบแผนอาหารที่ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด หรือในผู้ป่วยโรคไตจะเน้นอาหารที่มีโซเดียมและโพแทสเซียมต่ำ
• การให้คำปรึกษาและการสอนโภชนาการ
  • นักกำหนดอาหารมักทำงานร่วมกับทีมแพทย์และพยาบาล เพื่อให้คำแนะนำเกี่ยวกับการบริโภคอาหารที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย นอกจากนี้ ยังมีบทบาทในการสอนและให้ความรู้เรื่องโภชนาการแก่ผู้ป่วยและครอบครัว เพื่อให้สามารถปฏิบัติตัวได้อย่างถูกต้องเมื่อกลับไปใช้ชีวิตประจำวัน
• การจัดการอาหารในโรงพยาบาล
  • นักกำหนดอาหารยังมีส่วนในการควบคุมคุณภาพและมาตรฐานของอาหารในโรงพยาบาล รวมถึงการพัฒนาเมนูที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละประเภท โดยทำงานร่วมกับพนักงานในครัว เพื่อให้มั่นใจว่าอาหารทุกจานที่ส่งถึงมือผู้ป่วยมีคุณค่าทางโภชนาการที่เหมาะสม
• การเป็นส่วนหนึ่งของทีมสหสาขาวิชาชีพ
  • นักกำหนดอาหารเป็นส่วนหนึ่งของทีมสหสาขาวิชาชีพ (Multidisciplinary Team) ซึ่งประกอบด้วยแพทย์ พยาบาล นักกายภาพบำบัด และผู้เชี่ยวชาญอื่น ๆ ในการดูแลผู้ป่วย โดยนักกำหนดอาหารมีหน้าที่ให้ข้อมูลและข้อเสนอแนะด้านโภชนาการที่ส่งผลต่อการรักษาและฟื้นฟูสุขภาพของผู้ป่วย

---

“นักกำหนดอาหาร” กับ “นักโภชนาการ” ต่างกันอย่างไร?

หลายคนมักสับสนระหว่าง นักกำหนดอาหาร (Dietitian) และ นักโภชนาการ (Nutritionist) ซึ่งทั้งสองวิชาชีพนี้มีความเกี่ยวข้องกับอาหารและโภชนาการ แต่มีบทบาทและคุณสมบัติที่แตกต่างกัน ดังนี้

• นักโภชนาการ (Nutritionist)
  • ผู้ที่จบการศึกษาด้านโภชนาการ โดยเน้นความรู้เกี่ยวกับการดูแลโภชนาการทั่วไป เช่น การให้คำแนะนำการบริโภคอาหารที่เหมาะสมสำหรับประชาชนทั่วไป การส่งเสริมสุขภาพ หรือการจัดเมนูอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ
  • ทำหน้าที่ส่งเสริมความเข้าใจในเรื่องโภชนาการ และสนับสนุนให้ประชาชนมีพฤติกรรมการกินที่ถูกต้อง
• นักกำหนดอาหาร (Dietitian)
  • ผู้ที่จบการศึกษาด้านโภชนาการและการกำหนดอาหารโดยตรง และต้องผ่านการสอบขึ้นทะเบียนรับรองผู้ประกอบโรคศิลปะสาขา “การกำหนดอาหาร”
  • มีบทบาทเฉพาะเจาะจงมากกว่า โดยเน้นการนำความรู้ด้านโภชนาการมาประยุกต์ใช้กับการรักษาและการดูแลผู้ป่วย เช่น การออกแบบแผนอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคเรื้อรัง การกำหนดปริมาณสารอาหารเฉพาะบุคคล และการจัดการอาหารสำหรับผู้ป่วยที่ต้องการการดูแลพิเศษ
  • เป็นวิชาชีพที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน และมีบทบาทสำคัญในโรงพยาบาล รวมถึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ

---

สรุปความแตกต่าง

ในขณะที่ นักโภชนาการ มีบทบาทในการส่งเสริมสุขภาพและสร้างความรู้ความเข้าใจในเรื่องอาหารและโภชนาการให้กับประชาชนทั่วไป นักกำหนดอาหาร จะมีหน้าที่เชี่ยวชาญเฉพาะทางในด้านการดูแลโภชนาการของผู้ป่วยโดยตรง และสามารถปฏิบัติหน้าที่ในลักษณะคลินิกได้

---

ทำไมนักกำหนดอาหารจึงสำคัญในโรงพยาบาล?

สุขภาพของผู้ป่วยไม่สามารถพึ่งพาการรักษาด้วยยาเพียงอย่างเดียว โภชนาการมีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างความแข็งแรงของร่างกายและช่วยให้การรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้น นักกำหนดอาหารจึงเป็นกำลังสำคัญในระบบสุขภาพ โดยมีหน้าที่ออกแบบการบริโภคอาหารที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย เพื่อช่วยลดภาวะแทรกซ้อนจากโรคและฟื้นฟูสุขภาพในระยะยาว

ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็นการประเมินภาวะโภชนาการ การให้คำปรึกษา หรือการกำหนดปริมาณอาหารที่เหมาะสม นักกำหนดอาหารถือเป็นส่วนสำคัญในการดูแลผู้ป่วยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืน