ลามิเนกโตมี (Laminectomy) การผ่าตัดเพื่อบรรเทาการกดทับเส้นประสาทในกระดูกสันหลัง

ภาพรวมของการผ่าตัดลามิเนกโตมี

ลามิเนกโตมี (Laminectomy) เป็นหัตถการทางศัลยกรรมกระดูกสันหลังที่มุ่งเน้นการขยายช่องไขสันหลัง (Spinal Canal) โดยการเอาส่วนของกระดูก “แลมิน่า” (Lamina) ซึ่งอยู่ด้านหลังของกระดูกสันหลังออก 
เพื่อบรรเทาการกดทับของเส้นประสาทไขสันหลังที่เกิดจากโรคหรือภาวะต่างๆ

การผ่าตัดนี้ถือเป็นหนึ่งในมาตรฐานการรักษาโรคโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ (Spinal Stenosis) และปัญหาอื่นๆ ที่ทำให้ผู้ป่วยมีอาการปวด ชา อ่อนแรง หรือสูญเสียการทำงานของระบบประสาท ซึ่งอาจกระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก

 เหตุผลที่ต้องทำการผ่าตัด

แม้ว่าโรคกระดูกสันหลังหลายชนิดสามารถรักษาด้วยวิธีไม่ผ่าตัด เช่น ยาลดการอักเสบ กายภาพบำบัด หรือการฉีดยาสเตียรอยด์เข้าโพรงประสาท แต่หากผู้ป่วยมีภาวะดังนี้ แพทย์อาจพิจารณาทำลามิเนกโตมี

• โพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ (Spinal Stenosis) จากข้อเสื่อม กระดูกงอก หรือหมอนรองกระดูกเสื่อม
• หมอนรองกระดูกสันหลังเคลื่อน (Herniated Disc) ที่กดทับรากประสาทและไม่ตอบสนองต่อการรักษาอนุรักษ์
• เนื้องอกในโพรงกระดูกสันหลัง ที่กดทับเส้นประสาท
• การบาดเจ็บกระดูกสันหลัง ที่ทำให้เกิดแรงกดต่อเส้นประสาท
• ภาวะรุนแรง เช่น Cauda Equina Syndrome ที่ทำให้ควบคุมการขับถ่ายไม่ได้ 

อาการที่ควรพบแพทย์และประเมินเพื่อผ่าตัด

• ปวดหลังหรือปวดร้าวลงแขน-ขาเรื้อรัง
• อาการชาหรืออ่อนแรงในแขนหรือขา
• เดินหรือยืนนานๆ แล้วปวดมากขึ้น (Neurogenic Claudication)
• สูญเสียการควบคุมปัสสาวะหรืออุจจาระ (เป็นภาวะฉุกเฉิน)

เทคนิคการผ่าตัดลามิเนกโตมี

ปัจจุบันมีหลายวิธีขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคและตำแหน่งที่มีปัญหา เช่น

1. Conventional Laminectomy – เปิดกระดูกแลมิน่าเต็มพื้นที่ เหมาะกับโพรงกระดูกตีบหลายระดับ

2. Hemilaminectomy – เปิดเพียงครึ่งหนึ่งของแลมิน่า เหมาะกับการกดทับด้านใดด้านหนึ่ง

3.  Laminoplasty – เปิดแลมิน่าแล้วปรับตำแหน่งแทนการตัดออกทั้งหมด เพื่อคงโครงสร้างกระดูก

4.  Minimally Invasive Laminectomy – ใช้แผลเล็กและกล้องช่วยผ่าตัด ลดการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อและฟื้นตัวเร็ว

ขั้นตอนการผ่าตัดโดยสรุป
       1. การเตรียมตัว – ตรวจเลือด, X-ray, MRI, ประเมินความพร้อมร่างกายและระบบหัวใจปอด
       2.  การดมยาสลบ – ผู้ป่วยนอนคว่ำบนเตียงผ่าตัด
       3. การเปิดแผล – แพทย์เปิดผิวหนังและแยกกล้ามเนื้อออกจากกระดูกสันหลัง
       4.  ตัดกระดูกแลมิน่า – เอาออกบางส่วนหรือทั้งหมดตามตำแหน่งที่กดทับ
       5. กำจัดสิ่งกดทับ – เช่น กระดูกงอก หมอนรองกระดูกที่เคลื่อน หรือเนื้องอก
       6. ปิดแผล – เย็บปิดกล้ามเนื้อและผิวหนัง

 ผลลัพธ์ที่คาดหวัง

• อาการปวด ชา หรืออ่อนแรงมักดีขึ้นอย่างชัดเจนภายในไม่กี่สัปดาห์
• ผู้ป่วยส่วนใหญ่สามารถกลับไปทำกิจวัตรได้ภายใน 4-6 สัปดาห์ (กรณีไม่ซับซ้อน)
• ในบางรายอาจต้องทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพกล้ามเนื้อ

ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อน

• การติดเชื้อที่แผลผ่าตัดหรือในโพรงกระดูก
• เลือดออกหรือก้อนเลือดกดทับเส้นประสาท
• การบาดเจ็บต่อเส้นประสาทหรือไขสันหลัง
• ภาวะน้ำไขสันหลังรั่ว (CSF Leak)
• การเสื่อมของกระดูกสันหลังข้างเคียง (Adjacent Segment Degeneration)
  
  

การเตรียมตัวก่อนและหลังผ่าตัด

ก่อนผ่าตัด

• งดน้ำและอาหาร 6-8 ชั่วโมง
• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้ประจำ
• หยุดยาละลายลิ่มเลือดตามคำแนะนำ

หลังผ่าตัด

• ฝึกเดินภายใต้การดูแลของแพทย์/นักกายภาพ
• หลีกเลี่ยงการก้ม ยกของหนัก หรือบิดตัว
• พบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจแผลและประเมินการฟื้นตัว

สรุป

ลามิเนกโตมีเป็นการผ่าตัดที่มีประสิทธิภาพสูงในการรักษาโรคที่ทำให้เกิดการกดทับเส้นประสาทในโพรงกระดูกสันหลัง เหมาะกับผู้ที่อาการรุนแรงหรือไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่น การผ่าตัดโดยทีมศัลยแพทย์กระดูกสันหลังที่มีประสบการณ์จะช่วยเพิ่มโอกาสฟื้นตัวและลดภาวะแทรกซ้อนได้อย่างมาก